ਲੇਖ

ਪਾਣੀ ਦੇ ਮਸਲੇ ਚ ਦੋਹਰੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਹੇ ਜਿਲ੍ਹਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਹਾਲਾਤ

August 29, 2022 | By

ਚਿੜੀ_ਵਿਚਾਰੀ_ਕੀ_ਕਰੇ
 ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ_ਪਾਣੀ_ਪੀ_ਮਰੇ?
ਪਰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਵੀ ਤਾਂ ਪੀਊ ਜੇਕਰ ਬਚੇਗਾ…

ਕਦੇ ਕਦੇ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸਰਾਪਿਆ ਸ਼ਹਿਰ ਹੀ ਲੱਗਦੈ। ਰੱਬ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤ ਵੱਲੋਂ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸਾਡੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਆਗੂਆਂ ਵੱਲੋਂ। ਜਿੱਥੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਗੰਦੀ ਹਵਾ ਅਤੇ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪਲੀਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਪਾਣੀ ਕਾਰਨ ਸੰਤਾਪ ਭੋਗ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਓਥੇ ਹੀ ਇਸ ਜਿਲ੍ਹੇ ‘ਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵੀ ਕੋਈ ਬਹੁਤੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ।

ਜ਼ਮੀਨੀ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਲੁਧਿਆਣੇ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਾਰੇ 13 ਬਲਾਕ ਅਤਿ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ (over exploited) ਹਨ। ਅਤਿ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਬਲਾਕ ਓਹ ਬਲਾਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠਾਂ ਜਾ ਰਹੇ (ਭਾਵ ਰੀਚਾਰਜ਼ ਹੋ ਰਹੇ) ਪਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।

May be an image of text that says "ਖਰੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤ ਵਾਰਾਵਨ ਜਾਗਰੁਕਤਾ ਸਰਕਤਾ न ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਬਲਾਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਦੀ 2017(%) ਅਤੇ 2020(%) ਦੀ ਦਰ 400 300 310 295 275 233 208 251 200 262 274 156 156 210 182 121 225 100 230 215 148 119 218 185 163 ਡੇਹਲੋ ਦੇਰਾਹਾ ਜਗਰਾਉ ਜਮੀਨੀ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਦੀ ਦਰ(2017)% ਲੁਧਿਆਣਾ ਮਾਛੀਵਾੜਾ ਮਾਂਗਟ ਪੱਖੋਵਾਲ ਰਾਏਕੋਟ ਸਮਰਾਲਾ ਸਿੱਧਵਾਬੇਟ ਸਧਾਰ ਮਲਦ ਜਮੀਨੀ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਦੀ ਦਰ(2020)% ਸਾਰੇ ਹੀ ਬਲਾਕ ਅਤਿ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਹਨ"

#ਲੁਧਿਆਣੇ ਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਕੁੱਲ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਕੱਢਣ ਦੀ ਦਰ:

ਲੁਧਿਆਣੇ ਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਦੀ ਦਰ ਦੁੱਗਣੇ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ, 211% ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਪੱਤਣ ਦਾ ਪਾਣੀ (105.3 ਲੱਖ ਏਕੜ ਫੁੱਟ) ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਪਲੀਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਕੋਲ ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਪੱਤਣ ਦਾ ਪਾਣੀ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਵੀ ਪਹਿਲੇ ਪੱਤਣ ਦੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪੱਤਣ ਚ ਪਾਣੀ 59.1 ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਚ 31.15 ਲੱਖ ਏਕੜ ਫੁੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਜਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਿਲ੍ਹਾ ਵਾਤਾਵਰਨ ਯੋਜਨਾ 2021 ਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਤੀ ਕੋਈ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਨਹੀਂ ।

May be an image of text

ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਪੈਂਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਚ 100 ਫੁੱਟ ਹੇਠਾਂ ਤੱਕ ਦੇ ਪਾਣੀ ਚ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਧਾਤਾਂ ਮਿਲਣ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ਪਰਚਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਖੋਜਾਰਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵਾਰ ਵਾਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਝੋਨੇ ਹੇਠ ਰਕਬਾ 87% ਹੈ।

May be an image of text that says "ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿੱਚ ਝੋਨੇ ਹੇਠ ਰਕਬਾ ਝੋਨਾ ਹੋਰ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹੇਠ ਰਕਬਾ 13% 87% ਝੋਨੇ ਹੇਠ ਰਕਬਾ ਹੇਠ ਰਕਬਾ ਹੋਰ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹੇਠ ਰਕਬਾ 87% ਝੋਨਾ ਲੱਗਣ ਕਰਕੇ ਦੁੱਗਣਾ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ I"

ਵੱਖ – ਵੱਖ ਬਲਾਕਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ:
● 2017 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2020 ਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਕੱਲੇ ਸਮਰਾਲੇ ਦੀ ਘਟੀ ਹੈ, ਪਰ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਪਾਣੀ ਹੁਣ ਵੀ ਰੀਚਾਰਜ਼ ਹੋ ਰਹੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। 2017 ਚ ਸਮਰਾਲੇ ਦੀ ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ 225 ਸੀ ਜੋ 2020 ਚ 214 ਦਰਜ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

● ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬਲਾਕਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਤਿ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਬਲਾਕ ਖੰਨਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠੋਂ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ 310 ਹੈ। 2017 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਧਾ ਵੀ ਇਸੇ ਬਲਾਕ ਚ ਹੀ ਦਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 2017 ਚ ਇਹ ਦਰ 251 ਸੀ, ਜਿਸ ਚ 3 ਸਾਲਾਂ ਚ 59 ਫ਼ੀਸਦ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 2017 ਤੋਂ 2020

● ਦੌਰਾਨ ਡੇਹਲੋਂ ਚ ਇਹ ਵਾਧਾ 208 ਤੋਂ 233 %
● ਦੋਰਾਹਾ ਚ 121 ਤੋਂ 156 %
● ਲੁਧਿਆਣੇ ਚ 275 ਤੋਂ 295 %
● ਮਾਛੀਵਾੜਾ 119 ਤੋਂ 148 %
● ਮਾਂਗਟ 174 ਤੋਂ 182 %
● ਪੱਖੋਵਾਲ 210 ਤੋਂ 262 %
● ਰਾਏਕੋਟ 256 ਤੋਂ 274 %
● ਸਿੱਧਵਾਂ ਬੇਟ 185 ਤੋਂ 230 %
● ਸੁਧਾਰ 163 ਤੋਂ 215 % ਦਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
● ਜਗਰਾਓਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ 2017 ਤੋਂ 2020 ਤੱਕ ਸਥਿਰ (156%) ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਹੈ ਇਹ ਵੀ 56 % ਜਿਆਦਾ।
May be an image of text that says "ਖਰਰਬੜੀ ਵਚਾਵਨ ਜਾਸਰਕਤਾ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬਲਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਗਣਾ ਪਾਣੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ| ਜਮੀਨੀ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਦੀ ਦਰ % (2020) ਸਿੱਧਵਾਂ ਬੇਟ 230 % ਲੁਧਿਆਣਾ 295 ਮਾਂਗਟ 182 96 ਮਾਛੀਵਾਤਾ 148 ਜਗਰਾਓ 56 ਪੱਖੇਵਾਲ 262 ਸਮਰਾਲਾ 214 ਡੇਹਲੋ ਦੇਰਾਹਾ 156 % ਸ਼ੁਧਾਰ 215 233 ਖੰਨਾ 0-70 Safe 70-85 Semi-critical 85-100-Critical 85-100- above- Over- exploited ਖੰਨੇ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ|"
ਨਕਸ਼ੇ ਵਾਲੀ ਤਸਵੀਰ ਚ ਮਲੌਦ ਅਤੇ ਰਾਏਕੋਟ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਏ ਗਏ। ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਮਲੌਦ ਅਤੇ ਰਾਏਕੋਟ ਬਲਾਕ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਕੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਹਿਕਮੇ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਚ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜੇ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ। ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਭਾਗ ਮਲੌਦ ਨੂੰ ਡੇਹਲੋਂ ਅਤੇ ਰਾਏਕੋਟ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰ ਚ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਨਕਸ਼ੇ ਚ ਪਾਠਕ ਮਲੌਦ ਅਤੇ ਰਾਏਕੋਟ ਨੂੰ ਡੇਹਲੋਂ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਚ ਦੇਖਣ।

ਲੁਧਿਆਣੇ ਚ ਜੰਗਲਾ ਹੇਠ ਰਕਬਾ 1.47 ਫ਼ੀਸਦ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਕੇ ਹੀ ਬਚਿਆ ਹੈ।ਮੱਤੇਵਾੜਾ ਕਾਰਖਾਨਾ ਪਾਰਕ ਨਾਲ ਇਹ ਰਕਬਾ ਹੋਰ ਘਟਣ ਦਾ ਖ਼ਦਸ਼ਾ ਸੀ।

May be an image of text that says "ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਚਾਦਨ ਜਾਗਕਤਾ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿਚ ਜੰਗਲਾਤ ਹੇਠ ਰਕਬਾ (ਸਿਰਫ਼ 1.47%) ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਛਤਰੀ ਹੇਠ ਲੋੜੀਂਦਾ ਰਕਬਾ 33%"
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਕੇਂਦਰ
+919056684184

ਉਕਤ ਲਿਖਤ/ ਖਬਰ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ:


ਵਟਸਐਪ ਰਾਹੀਂ ਤਾਜਾ ਖਬਰਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ:
(1) ਸਿੱਖ ਸਿਆਸਤ ਦਾ ਵਟਸਐਪ ਅੰਕ 0091-85560-67689 ਆਪਣੀ ਜੇਬੀ (ਫੋਨ) ਵਿੱਚ ਭਰ ਲਓ; ਅਤੇ
(2) ਸਾਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਂ ਵਟਸਐਪ ਰਾਹੀਂ ਭੇਜ ਦਿਓ।

Related Topics: , , ,